فرهنگ لغات واصطلاحات عرفانی اسرار نامه و الهی نامه

چکیده. عرفان یکی از موضوعات مهم در شعر و نثر فارسی است و در گسترش و غنابخشی به مضامین شعری کارساز بوده است. به ویژه از قرن ششم به این سو، تصوف و عرفان در شعر نفوذ عمیق تری یافته است. قالب مثنوی گسترده ترین تجلی گاه عرفانی در شعر و نثر فارسی است که توانسته است اندیشه های والای عرفانی را در خود بگنجاند. از آنجا که درصد بسیار بالایی از آثار زبان و ادبیات فارسی،در قلمرو تصوف اسلامی است، مهمترین منابعی که می توان با توجه به آن واژه نامه های اصطلاحات عرفانی و صوفیه ترتیب داد، آثار منظوم شاعران و نویسندگان عارف است زیرا کلام آنها با عرفان و تصوف آمیخته است. آگاهی از آثار پر ارج زبان و ادبیات فارسی که درونمایه های عرفانی دارند بدون در دست داشتن منابعی که راه گشای فهم و دریافت بهتر این آثار باشد، چندان آسان نمی نماید. رساله ای که به عنوان «فرهنگ لغات و اصطلاحات عرفانی اسرارنامه و الهی نامه ی عطار نیشابورری» تدوین شده، دربرگیرنده ی لغات و اصطلاحات عرفانی این دو اثر است. پس از مطالعه و بررسی این دو کتاب و استخراج لغات و اصطلاحات عرفانی با استفاده از کتاب های معتبر و فرهنگ های لغت،به صورت الفبایی به توضیح آنها پرداخته شد و در پایان شرح و توضیح هر مدخل، بیت یا ابیات موردنظر آن از الهی نامه و اسرارنامه ی عطار ذکر گردید و به منظور درک بهتر معنی و مقصود واژه، برای هر مدخل شواهد دیگری از متون نظم و نثر آورده شد. هدف از تالیف این پایان نامه دسترسی استادان و دانشجویان به فرهنگ نامه ی عرفانی نسبتا جامعی از اسرارنامه و الهی نامه ی عطار است که علاوه بر آسانتر کردن فهم اصطلاحات عرفانی به کار رفته در این دو کتاب تا حد زیادی به دریافت جنبه های ادبی و عرفانی آثار عطار و معاصرانش یاری می رساند.